Page 30 - De bloei voorbij

28 | het collectief de tentoonstellingen in de galerie bepalen. Zo ontstond de synthese van sociale en esthetische fotografie die nog zo kenmerkend is voor Noorderlicht. Het begin van Noorderlicht kwam voort uit zowel de politiek geëngageerde groepen als de groep die met de esthetiek bezig was. Jan Wilbers uit die laatste groep kwam op het idee om stadsbreed een feestje te vieren naar aanleiding van het 10-jarig bestaan van de USVA galerie in 1990 en een paar galerieën te vragen om met de USVA-galerie een maand lang foto’s te exposeren. Dat vonden Eddie Marsman, John Mulder (fotograaf en lid van het Gronings Foto Kollektief) en ook ikzelf een goed idee en vervolgens hebben we dat gedaan. Er was onder andere een grote tentoonstelling in de Oosterpoort, die de locatie was voor het openingswoord door de toenmalige wethouder cultuur Ypke Gietema 42. Dit was dus het eerste Noorderlicht festival. ‘Kan ik nog iets voor je betekenen?’, vroeg Gietema voordat hij het spreekgestoelte betrad. Ik zei: ‘We hebben nog geen catalogus, dus misschien is dat een idee?’ Vijf minuten later eindigde hij zijn openingswoord met de toezegging van 25.000 gulden voor de catalogus van de tweede editie van het festival. Ik kreeg de maandag erop een telefoontje van CBK-directeur Henriëtte Kind. Wie ik wel niet dacht dat ik was, want zij moest dat bedrag uit haar budget halen. Let wel: er ontstond dus een fotofestival omdat de stad dat wenselijk achtte! Het zijn de wethouders van toen geweest die aan mij hebben gevraagd of dit niet een terugkerend evenement kon worden. Dit is een heel belangrijk deel van de geschiedenis van Noorderlicht.” Kraakbeweging “Noorderlicht is een van de weinige instellingen die vanuit een underdog-positie, zonder gemeentelijke steun, boven zijn komen drijven. Ze vindt haar oorsprong in de tachtiger jaren van de vorige eeuw, toen uit de zeer actieve kraakbeweging kunst- en cultuurinstellingen voortkwamen, die links engagement tentoonspreidden. In Groningen waren dat onder andere Noorderlicht, Grand Theatre, Beeldlijn 43 en Werk in Uitvoering. Elders waren dat bijvoorbeeld Toneelgroep De Appel 44 en Hauser Orkater 45. Die hebben min of meer dezelfde achtergrond. Alle hebben 30 jaar lang als autonome instellingen politiek engagement en experiment gecombineerd. Dat is samen met de kraakbeweging verdwenen. Grand Theatre is qua vorm nog wel experimenteel, maar het heeft geen eigen gezicht meer. Het is niet meer grensverleggend, provoceert niet meer, neemt geen stelling en produceert bijna niet meer zelf.